پیرامون فرمان «آتش به اختیار»

آنچه در بیانات اخیر رهبر حکیم انقلاب آمد حائز چند نکته مهم و اساسی است که بعضا در تحلیل ها و انتشار بخشی و گزینشی و احساسی مطالب گم شده و مغفول واقع می شود:

رهبر انقلاب با اشاره به مفهوم آتش به اختیار در جنگ سخت ؛ ابتدا نقش مخاطب را به عنوان افسر جنگ نرم متذکر شده و سپس او را در این نبرد نرم آتش به اختیار می کنند. پر واضح است که مراد در این عرصه نه ایجاد بی نظمی و گریز از قانون و دامن زدن به اختلافات است ، چه که از بیان هسته های فکری و علمی و جهادی و فرهنگی نیز بر می آید که حضرت ایشان کسانی را مشمول این حکم دانستند که خود خبره و فرهیخته و کارشناس بوده و تا حدودی قدرتِ تشخیصِ اختلال و عیب و ضعف را در دستگاه مرکزی داشته باشند.

این که برخی اصرار دارند که همواره نقد رهبری را نسبت به مسئولین و دستگاه مرکزی متوجه دولت بدانند و دیگر دستگاهها و مسئولین حتی وابستگان به انقلاب و رهبری را بریّ از نقد و اشکال ایشان بخوانند ؛ یک خطای بزرگ و خیانت به شأن زعیم و امام جامعه است. جناحی کردن و انحصاری نمودنِ پدر مشفق جامعه جفا به مقام او و مصلحت کشور است.

قدر مسلم دولت و کارگزاران اجرایی کشور دچار ضعف و اختلالات فراوانند و در وهله ی اول نقد و بررسی ؛ لیکن کم نیستند صاحبان منبر و تریبون و کرسی و رسانه و بودجه که دولت هم هیچ اشرافی بر آن ها ندارد. از باب مثال در حوزه فرهنگ که مورد توجه خاص رهبری نیز واقع شد ، چقدر نهاد و دستگاه و مجموعه های کوچک و بزرگ غیر دولتی وجود دارد که داعیه دار تبلیغ و بسیج ظرفیت ها و اشاعه فرهنگ اسلام ناب و ارزشهای اصیل انقلابند ؟! آیا اینان خود دچار ضعف و اختلال در مدیریت و انجام وظایف نیستند ؟! شبکه ای گسترده که در صورت کارآمدی و اصلاح عیوب می توانست وزارت دولتیِ فرهنگ را در میان مجموعه های متکثر فرهنگی خود هضم کند و بلکه نتیجه انتخابات را با رسوخ در قلوب مردم و جوانان دگرگون کند.

 پیش تر نیز گفته بودم که دعوت رهبر از هسته های خودجوش جوانان به فعالیت های فرهنگی و انقلابی نوعی یأس از کارآمدی صحیح نهادها و دستگاههای رسمی و مدیران تکراری آنها است. این مسئله ی اختلال و تعطیل گاهی در احساس رهبر جامعه نیز - نه فقط در حوزه فرهنگ - که در همه دستگاههای مرکزی فکر و فرهنگ و سیاست و مانند اینها به وجود می آید. تا جایی که اشتغال به مسائل فرعی و کم اهمیت ، دستگاههای کلان را از مسائل اصلی و خطیر بازداشته و  قدرت تشخیص را از آنها می ستاند. این امر موجب می شود که فرمانده ، برای افسران جوان خویش در جنگ نرم دستور آتش به اختیار صادر می کند.

آنچه در سبک زندگی مردم و گفتمان عمومی هر جامعه ای بیش از همه اثر گذار است ، بینش و مَنش و کُنش امیران و حاکمان آن است ؛ تا آنجا که در باور امیر عدالت علی (ع) آمده که " الناسُ بِأُمَرَائِهِمْ أَشْبَهُ مِنْهُمْ بِآبَائِهِمْ ". این اثر قهری یک حقیقت مجرب است که در اعصار مختلف دیده می شود.

در واقع فرمان آتش به اختیار در نظام اسلامی زمانی صادر می شود که سطح تشخیص دستگاههای مرکزی و مدیران جامعه مختل و رسالت اصلی و وظیفه ذاتی آنها معطل مانده است. به تعبیر دیگر امام جامعه جوانان و فرهیختگان را در این حالت به جای صبغه پذیری و فرمان بری از دستگاه مرکزی حاکمه به گفتمان سازی و مطالبه گری در خطوط اصلی دعوت می کند. به دیگر معنا وی با زبان اشاره می فهماند حال که فرمان رهبری در برخی کارگزاران یا فهم نشده و یا مطاع واقع نمی گردد ، این قدرت مطالبه ی عمومی و گفتمان هسته های بصیر جوانان است که باید نگاه کج آنان را راست کرده و به ریل اصلی خدمت بازگرداند. نکته ی ظریف و قابل تأمل سخن البته شاید این هم باشد که گاهی شایستگان در مسند برخی امور کلان کشور قرار نمی گیرند. والعاقبه للمتقین

بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار جمعی از دانشجویان مورخ 96/3/17